İslâm dîninin târihi, hazret-i Muhammed’in “sallallahü aleyhi ve sellem” doğumu esas alınırsa mîlâdi 571, Allahü teâlâdan ilk vahyin gelmesi, yâni peygamberliğinin kendisine bildirilmesi başlangıç kabul edilirse 610, insanları İslâmiyete açıkça dâvet etmesi düşünülürse 613 senesinde başlar. Hicret; İslâm târihinin en mühim hâdiselerinden biri olup, İslâm takviminin başlangıcıdır. Hicret târihi mîlâdi 622’dir.
Din olarak İslâmiyetin hazret-i Muhammed’e “aleyhisselâm” O’nun tarafından da insanlara bildirilmesi 23 hicri senede tamamlanmıştır. Peygamberimize “aleyhisselâm” 610 yılında Mekke’de Hira Dağındaki mağarada gelen ilk vahiyle bildirilen âyet-i kerîmeler, Kur’ân-ı kerîmin İkra’ sûresinin ilk beş âyetleridir. Bu sûrede meâlen; “Ey Muhammed, yaratıcı Allahın adı ile oku! O, insanı pıhtılaşmış kandan yarattı. Oku, Allah büyük kerem (iyilik) sâhibidir. O, kalemle öğretir, insana bilmediklerini öğretir.” buyruldu.
En son gelen de Nasr sûresidir. Bu sûrede de meâlen; “Allah’ın yardımı ve zafer günü gelip insanların, Allah’ın dînine akın akın girdiklerini görünce, Rabbini överek tesbih et! O’ndan af dile! Çünkü O, tövbeleri dâimâ kabul eder.” buyrulmaktadır.
Bu ilk ve son gelen âyetler arasında, 23 seneye yakın zamanda bildirilen ve Kur’ân-ı kerîmde mevcut bulunan bütün âyet-i kerîmeler ile İslâmiyet insanlara dünyâ ve âhiret nizâmı olarak bildirilmiş, geçmiş ümmetlerden ve gelecekteki olacaklardan çeşitli bilgiler ve misaller verilerek bütün insanlardan dünyâ hayatlarında İslâmiyete tâbi olmaları istenmiştir. Peygamber efendimizin son haclarında deve üstünde 124.000 kadar sahabiye hitâben buyurdukları sözler de “Vedâ Hutbesi” ismiyle meşhur olmuştur. Bu hutbe ile de İslâmiyet topluca ve öz şekliyle insanlara son bir kere daha tebliğ edilmiş ve uymaları istenmiştir. Böylece İslâmiyetin gelmesiyle bütün dinler yürürlükten kalkmış, kıyamete kadar gelecek insanlara Allahü teâlânın yanında makbul olan yegâne dînin İslâmiyet olduğu bildirilmiştir.
İslâm dîni Allahü teâlâ tarafından Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâma gönderildi. Muhammed aleyhisselâm peygamberlerin en üstünü ve sonuncusudur. Babası Abdullah’tır. Mîlâdın 571 senesi Nisan ayının yirmisine rastlayan Rebiülevvel ayının 12. Pazartesi gecesi sabaha karşı Mekke’de doğdu. Doğumundan evvel babasını, altı yaşındayken annesini kaybetti. Yirmi beş yaşındayken Hadîce-tül-Kübrâ ile evlendi. Kırk yaşındayken bütün insanlara ve cinne peygamber olduğu bildirildi. Üç sene sonra herkesi îmâna çağırmaya başladı. Mîlâdî 622 yılında Allahü teâlânın emri ile Mekke’den Medîne’ye göç etti. Bu yolculuğuna “hicret” denir. İslâm târihinin en büyük hâdiselerinden biri olan hicret, İslâm takviminin başlangıcı olduğu gibi, ilk İslâm devletinin kuruluşunun da başlangıcıdır.
Muhammed aleyhisselâm bundan sonra Medîne’de İslâmiyeti yaymaya devam etti. Mekkeli müşriklerle hicretin ikinci senesinde Bedir, üçüncü senesinde Uhud, beşinci senesinde ise Hendek gazâlarını yaptı. Hicretin sekizinci senesinde Mekke fethedildi. Bu arada Arabistan’daki uzak ve yakın pekçok kabile reisleri ve guruplar gelerek Müslüman oldular. Çeşitli beldelere ilk İslam vâlileri tâyin edildi. Böylece İslâmiyet, Arap Yarımadasının tamâmına yayılmış oldu. Peygamber efendimiz hicrî 11 (M. 632) senesinde Rebiül-evvel ayının on ikinci Pazartesi günü vefât etti. Vefâtında 63 yaşındaydı. (Bkz. Muhammed Aleyhisselâm)
Dört halîfe devri: Peygamberimiz hazret-i Muhammed’in 632 (H. 11) târihinde vefâtından sonra, Eshâb-ı kirâm arasından;
Hazret-i Ebû Bekir “radıyallahü anh” (632/H.11-634/H. 13),
Hazret-i Ömer “radıyallahü anh” (634/H.13-644/H.23),
Hazret-i Osmân “radıyallahü anh” (644/H. 23-656/H.35),
Hazret-i Ali “radıyallahü anh” (656/H.35-661/H.40) sıra ile halîfe seçildiler. Böylece dört halîfe devri başladı. Bu devir otuz yıl kadardır. Bunlar Peygamber efendimizin vazîfelerini tam olarak yaptıklarından “Hulefâ-i Râşidîn” de denir. İslâm târihinde Dört Halîfe’yi Emevî halîfeleri tâkib etti. Dört Halîfe Devri (632/H.11-661/H.40), İslâmî fazîletlerin yaşandığı “Altın Çağ” olarak kabul edilir. Bu devirde İslâm orduları Kuzey Afrika, Kıbrıs, Sûriye, Anadolu, Irak, İran içlerine seferlere çıktı. Buralarda pekçok ülke ve şehir fethederek, İslâmiyeti insanlara ulaştırdılar. Muhârebelerden alınan ganîmetler ile İslâm memleketleri îmâr edildi, Müslümanlar rahat ve huzur içinde yaşadılar. (Bkz. Dört Halîfe)
Emevîler: Dört Halîfe Devrinden sonra İslâm devletinin başına, halîfe (devlet başkanı) olarak hazret-i Muâviye seçildi. Onun Ümeyyeoğullarına mensubiyetinden dolayı devlet, “Emevîler” adı ile anıldı. Böylece İslâm târihinde Emevîler devri başlamış oldu. Şam’daki Emevî halîfeleri 661 (H.41)den 750 (H.132)ye ve İspanya’daki Endülüs Emevî Sultanlığı da 756 (H.138)dan 1492 (H. 898) târihine kadar devâm etti. Şam’daki Emevî Halîfeliğini Abbâsîler devri tâkib etti.
Emevîler Çin, Orta Asya, Hazar ülkesi, Hindistan, bütün Orta Doğu ülkeleri, Kuzey Afrika’dan İspanya dâhil Avrupa içlerine kadar aralıklarla sekiz yüzyıl hüküm sürdü. Emevîler, İslâm dînini İspanya’dan Avrupa’ya soktu. Fas, Kurtuba ve Gırnata üniversitelerini kurup, batıya ilim ve fen ışıklarını yaydılar. (Bkz. Emevîler)
Abbâsîler: İslâm devleti başkanlığını (hilâfetin) Emevîler’den sonra hazret-i Peygamber’in amcası hazret-i Abbâs soyundan olan Ebü’l-Abbâs Abdullah es-Saffah ele geçirdi. 750/H. 132’de Abbâsîler devri başladı. Devletin başşehri Şam’dan Bağdat’a nakledildi. Irak’taki Abbâsî hilâfeti, 750 (H. 132)den 1256 (H.656)ya ve Mısır’daki Abbâsî hilâfeti ise 1257 (H. 656)den 1517 (H.923)ye kadar devâm etti. Abbâsîlerden sonra halîfelik, Osmanlı sultanlarına geçti.
Abbâsîler [750 (H. 132)-1517 (H.923)] devrinde, hicrî ikinci asırdan îtibâren Abbâsî halîfeleri adına hutbe okutan emirlikler ve devletler kuruldu. İslâm dîni, doğuda Büyük Okyanustan, batıda Atlas Okyanusu kıyılarına, kuzeyde Rusya içlerinden, güneyde Hind Okyanusu kıyılarına kadar yayılıp, üç kıtada İslâm devletleri hâkim oldu. (Bkz. Abbâsîler)
Osmanlı Devleti: En uzun ömürlü Türk-İslâm devletidir. Mısır’daki son Abbâsî halîfesinin 1517 (H. 923)de Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim Hana hilâfeti bırakmasından sonra, dünyâdaki bütün Müslümanların başı olmuştur. 1281 (H. 680)den beri Kayı Aşireti Reisi Osman Gâzi tarafından 1299 (H. 699)da Söğüt kasabasında kuruldu. İlk başşehirleri Yenişehir’di. Daha sonraları da 1326 (H. 726)da Bursa, 1364 (H.767)te Edirne, 1453 (H. 857)te İstanbul başşehir yapıldı. İslâm dîni ile idâre edildi. Osmanlı Sultanları 1517 (H. 923)de Yavuz Sultan Selim Hanın Mısır’ı fethetmeleriyle halîfeliğin de kendisine verilmesi üzerine bütün Müslümanların da halîfesi oldular. 1908 (H. 1326)de halîfelerin salâhiyetleri sınırlandı. Osmanlı Devletinin 1922 (H. 1340)de yıkılmasından sonra 1924 (H. 1342)te hilâfete de son verilerek, İslâm halîfeliği yeryüzünden kaldırıldı.
Osmanlı Devletinin hâkimiyeti Avrupa’da Viyana’ya, Asya’da Kırım, Kafkasya, bütün Ortadoğu ülkeleri, Afrika’da Kuzey Afrika, Hint ve Atlas okyanusları ile Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz, Adriyatik, Umman denizlerinde sürdü. Kıymetli âlimler yetişip, muhteşem ilim ve sanat eserleri inşâ edildi.
Bu en büyük İslâm devletlerinden başka, İslâm târihi boyunca başlıca şu devletler kurulmuştur:
ARABİSTAN YARIMADASINDA
| Devletler | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Karmatîler | 894 | 11. yy sonu |
| Ressîler/Yemen Zeydî İmamları | 9. yy. | 1969 |
| Süleyhîler | 1047 | 1138 |
| Resûlîler | 1229 | 1454 |
| Birleşik Arap Sultanlığı | 1741 | 1964 |
| Suudîler (Vehhâbiyye) | 1746 | Devam ediyor. |
MISIR, SURİYE VE IRAK’TA
| Devletler | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Tolunoğulları | 868 | 905 |
| İhşidîler | 935 | 969 |
| Fâtımîler | 909 | 1171 |
| Hamdânîler | 905 | 1004 |
| Mezyedîler | 661 | 1150 |
| Mervânîler | 983 | 1085 |
| Ukaylîler | 990 | 1096 |
| Mirdâsîler | 1023 | 1079 |
| Eyyubîler | 1169 | 15. yy sonu |
| Memlûkler | 1250 | 1517 |
| Kavalalılar | 1805 | 1953 |
İSPANYA ve KUZEY AFRİKA’DA
| Devletler | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Endülüs Emevîleri | 756 | 1031 |
| Mülessimînler | 11.yy. | 12.yy ortası |
| Murâbıtlar | 1056 | 1147 |
| Muvahhîdler | 1130 | 1269 |
| Nasriler Beni Ahmer | 1230 | 1493 |
| İdrisîler | 789 | 926 |
| Rüstemîler | 777 | 909 |
| Ağlebîler | 800 | 909 |
| Zîrîler ve Hammâdîler | 972 | 1152 |
| Merînîler ve Vattasîler | 1196 | 1549 |
| Hafsîler | 1228 | 1574 |
| Fas Şerîfleri | 1711 | Devam ediyor. |
| Sunûsiyye | 1837 | 1969 |
BATI ve ORTA AFRİKA’DA
| Devlet | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Gao Sultanlığı | 1009 | 1593 |
| Keita Sultanlığı | 1200 | 1670 |
| Timbuktu Sultanlığı | 1336 | 1468 |
| Bagirmi Sultanlığı | 1512 | 1935 |
| Vaday Emirliği | 1635 | 1912 |
| Tukulör (Sokoto) Sultanlığı | 1801 | Devam ediyor. |
| Futa Callon Emirliği | 1692 | 1900 |
| Adamava (Yola) Sultanlığı | 1809 | 1901 |
| Kaarta Emirleri | 1670 | 1891 |
| Bornu Sultanlığı | 1097 | Devam ediyor. |
| Kano Sultanlığı | 998 | 1807 |
| Katsina Sultanlığı | 1554 | 1806 |
| Nupe Sultanlığı | 1531 | 1835 |
| Kebbi Sultanları | 1515 | Devam ediyor. |
| Kano Emirleri | 1807 | Devam ediyor. |
| Dagomba Sultanları | 1500 | Devam ediyor. |
Not: Devam edenler, prenslik şeklindedir.
İRAN, KIRIM, ORTA ASYA, AFGANİSTAN, HİNT YARIMADASINDA
| Devlet | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Bavendîler | 665 | 1349 |
| Müsâfîrîler | 10.yy | 11. yy. |
| Ravvâdîler | 10.yy | 1071 |
| Ziyârîler | 927 | 1090 |
| Büveyhîler | 932 | 1062 |
| Şeddâdîler | 951 | 1174 |
| Kâkûyîler | 1008 | 1119 |
| Sâmânîler | 819 | 1005 |
| Tahîrîler | 821 | 873 |
| Saffârîler | 867 | 1495 |
| Harizmşahlar | 10.yy | 13.yy ortası |
| Karahanlılar | 840 | 1212 |
| Büyük Selçuklular | 1038 | 1194 |
| Artuklular | 1102 | 1408 |
| Zengîler | 1127 | 1222 |
| İldenizliler | 1137 | 1225 |
| Salgurlular | 1148 | 1286 |
| İsmâilîler/Haşşâşîler | 1090 | 1273 |
| Altınordulular | 1227 | 1502 |
| Çağataylılar | 1227 | 1370 |
| İlhanlılar | 1256 | 1353 |
| Muzafferîler | 1314 | 1393 |
| Celâyirliler | 1336 | 1432 |
| Timurlular | 1370 | 1506 |
| Karakoyunlular | 1370 | 1468 |
| Giraylar | 1426 | 1792 |
| Buhara Hanlığı | 1428 | 1924 |
| Şeybânîler | 1500 | 1598 |
| Kazan Hanlığı | 1435 | 1552 |
| Kasım Hanlığı | 1445 | 1556 |
| Astırhanlılar | 1460 | 1556 |
| Hive Hanlığı | 1804 | 1924 |
| Safevîler | 1501 | 1732 |
| Afşarlılar | 1736 | 1786 |
| Zendler | 1750 | 1794 |
| Kaçarlar | 1779 | 1924 |
| Pehlevî Şahlığı | 1924 | 1979 |
| İran Şiî Cumhuriyeti | 1979 | Devam ediyor. |
| Gazneliler | 963 | 1186 |
| Delhi Sultanlığı | 1206 | 1555 |
| Bengal Sultanlığı | 1336 | 1576 |
| Keşmir Sultanlığı | 1346 | 1589 |
| Behmenîler | 1347 | 1527 |
| Handeş Fârûkî Sultanlığı | 1370 | 1601 |
| Gucarat Sultanlığı | 1391 | 1583 |
| Cavnpûr Şarkî Sultanlığı | 1394 | 1479 |
| Malvâ Sultanlığı | 1401 | 1531 |
| Gürgâniye/Bâbürlüler | 1526 | 1858 |
| Haydarâbâd Nizâmlığı | 18.yy | 1948 |
| Afganistan Şâhlığı | 1747 | 1973 |
ANADOLU’DA
| Devletler | Kuruluşu | Yıkılışı |
| Dânişmendliler | 1072 | 1177 |
| Saltuklular | 1072 | 1202 |
| Mengücekler | 1072 | 1277 |
| Türkiye Selçukluları | 1077 | 1307 |
| Dilmaçoğulları | 1085 | 1192 |
| İnaloğulları | 1098 | 1183 |
| Ermenşahlar | 1100 | 1207 |
| Çobanoğulları | 1227 | 1309 |
| Eşrefoğulları | 13.yy. ortaları | 1320 |
| İnanoğulları/Ladik Beyleri | 1261 | 1368 |
| Sâhibataoğulları | 1275 | 1341 |
| Pervâneoğulları | 1277 | 1322 |
| Candaroğulları | 1292 | 1462 |
| Alâiye Beyleri | 1293 | 1471 |
| Karasioğulları | 1297 | 1360 |
| Germiyanoğulları | 1300 | 1429 |
| Hamidoğullar | 1301 | 1423 |
| Saruhanoğulları | 1302 | 1410 |
| Aydınoğulları | 1308 | 1426 |
| Eretnaoğulları | 1335 | 1381 |
| Dulkadiroğulları | 1339 | 1521 |
| Tâceddînoğulları | 1348 | 1428 |
| Ramazanoğulları | 1352 | 1608 |
| Akkoyunlular | 1378 | 1508 |
| Kâdı Burhâneddîn Ahmed Devleti | 1381 | 1398 |
İslâmiyet, aynı zamanda yeryüzünde en çok devlet kurmuş bir dindir. Günümüzde de bu en son ilâhî din hiçbir misyoner teşkilâtı olmadığı, propagandası için devlet hazineleri sarf edilmediği halde, başka dinden olan birçok insan tarafından benimsenmekte ve Müslümanların sayıları artmaktadır. Bilhassa Afrika’da bir çığ gibi büyüyen İslâmiyet, Amerika, Avrupa, Çin, Japonya gibi dünyânın her tarafındaki devletlerde hızla yayılmakta, Müslüman cemâatler teşekkül ederek câmiler ve çeşitli isimler altında İslâm cemiyetleri kurulmaktadır.
Bugün yeryüzünde bir milyardan fazla Müslüman yaşamaktadır. Yaklaşık 26 milyon km2 toprak üzerinde hüküm süren çoğunluğu Müslüman olan devletlerin bir kısmının isimleri şöyledir:
Afganistan, Bahreyn, Bangladeş, Borneo Sultanlığı, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Çad, Güney Yemen, Kuzey Yemen, Endonezya, Fas, Gabon, Gambia, Gine, Gine-Bisseau, Irak, İran, Kamerun, Katar, Kuveyt, Libya, Lübnan, Maldivler, Malezya, Mali, Mısır, Moritanya, Nijer, Pakistan, Senegal, Sierra Leona, Somali, Suriye, Sudan, Suudi Arabistan, Tunus, Türkiye, Uganda, Umman, Ürdün, Yukarı Volta.